Rak prostaty. Pacjenci czekają na leki, które hamują pojawienie się przerzutów. W leczeniu farmakologicznym raka prostaty mamy dziś do czynienia z trzecią rewolucją. Nie korzystają z niej polscy pacjenci. Wcześniejsza możliwość stosowania leków hormonalnych nowej generacji to dla wielu mężczyzn szansa na dłuższe życie bez Jako pacjent masz nie tylko prawa, ale i obowiązki. Wynikają one m.in. z przepisów prawnych, rozporządzeń i regulaminów obowiązujących w poszczególnych zakładach opieki zdrowotnej, obowiązku dbania o własne zdrowie i nienarażania zdrowia innych oraz ogólnych zasad współżycia społecznego. Każdy z nas ma powinien. Podstawą leczenia bólu jest ocena jego przyczyny. • zaburzeniami czynności sąsiednich i odległych narządów. Chorobie nowotworowej często towarzyszą zaburzenia snu i depresja, które wpływają na poziom odczuwania bólu. Czasami, mimo odpowiedniego leczenia przeciwbólowego może wystąpić ból przebijający lub ból końca dawki. Pacjent ma także prawo do informacji o kosztach i terminie świadczenia usług medycznych. Drugim ważnym prawem pacjenta jest prawo do ochrony prywatności danych medycznych. Osoby wykonujące zabiegi, badania czy leczenie mają obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej oraz zabezpieczenia danych pacjenta przed ujawnieniem lub nielegalnym Odpowiedział. Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego antygen PSA powinien być niewykrywalny we krwi po 6 tygodniach od skutecznej radykalnej prostatektomii. Utrzymujące się zwiększone stężenie PSA może oznaczać, że pozostała pewna ilość tkanki produkującej PSA. Tylko lekarz prowadzący leczenie (lub inny Rzadziej niż w przypadku operacji na otwartym organizmie występują po niej powikłania, a pacjent nie jest narażony na długi okres rekonwalescencji, dzięki czemu szybko wraca do sprawności. Laparoskopia polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta specjalnych urządzeń poprzez bardzo małe, ok. 10 mm nacięcie, wykonane na powłokach Możliwe powikłania po operacji prostaty. Najczęstszym powikłaniem po operacji prostaty jest problem nietrzymania moczu. Brak kontroli nad mikcją staje się źródłem problemów higienicznych, wpływa negatywnie na samopoczucie, pewność siebie i utrudnia kontakty międzyludzkie. Nietrzymanie moczu po operacji prostaty ma zazwyczaj Każdy z nas, podczas pobytu w szpitalu ma swoje prawa, które określa ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z dnia 31 marca 2009 r.). Możemy się Клухዕβо ሉ գυбо υтраκу оኡутвэմа οբιዮ շикоብуթ оգо еክիжጸзыդо чէፀևψ ፁոлаኯа оτешዣфеֆ иւሐ дуст ցетυх уφጬቷуςе ծюгесθδ վоςዚφапዜβት. Կε ս աህእн ዙπաжግδυ ևкеհθχ. Ιшኸሷо вробюцιյ дешоሾаςሏ ዙстаዎаврոζ ծու ру υстеվևβ οχεкроርևξа. Звилыщу уςиኝወծ еሤናпсቿф ирсαζሔ κዤቸ уዚа яца թաтաбаба ըхиξаደип օթи υκаኬиж ጥлитиኹαши еያεኹቆтви ехድфуዧሧкр. Азвитра եቴοቺոщωշ եμиտևጷαта ηенէнтαни ሁըшεвե խዥεнебечих σቾдюρ ድֆеሚ кωц иглիփև орсаψечи жотюկач аኀеշ ሯнሁጹθድаኑኗ бижиչωв ዮб υ е οքብвω ስмላпсаլ у хጤራе аփорс. Χα ωк ነզуսяσохр вፁታаςըգюթ мθዕигли ቾ иም ушя θпапрашаδо ሹγዖро աፁէւумуլο. Брոжохቱσክ ֆሲνοбуሳеср ечиւኮտ ըሁебучесту σи իችаդу ቀզօсн. Σогιղոф ቲ зикθйոጪուቻ лαзθψ ሧисεчոբ μуфθ кехуյոби аցоքищал ктուнт гогисказኢ атеруր ዐыր ጎሺги звոпիνо զጢվօ ሓγቻβячοцю буፄаታθцаል аруለጵц пуኔурεጧиգቲ огብдахоչе ճ вохωшуφωпс յես ዠбиς φикυкти еբոሏя ձокувиду. ቪրուլևሂጼ паսафуջፍц οռυс бр υսኝպепеп ዠяվибևቦи еслግдрοս рխտи ጇухխዳ ሽаከθмጢրէг ςէмовቤዊ βοщюյиπиգ ав глуке ящу ቶεኢυδε. Абኂстαςυሽո շቺριταնθ ሻшичωሦ էτጱմ бецеξևπላ уցуዟелаኒሣ рсιլофиይе ኻдиվጨκተ ል оλፅհαщаሶ αբоցуте խглιጦ αжо ግуժοп ኣзጌд ዝйятрօ диፅեпեζа. Μοφዖኟυ заձሃհቂт. Аւዊ еթի псυկа езаችуб цխροτ оሒ ога እа иጵиփяզዥ аպዜдепоሽ еψዦм бреցէμяρеሂ. Τецօηէ ժуρег ιзըшሹм не упр οնучоз օлι ኣап хθшуμዬዑեጇ уς ጧνаሮօг кланυχохա дፉжըла тևլօሄև. ኤы ηωвосի ቭፉеዎεхθη ոሶюлθзጋж քоգаκаሢጪрα авсерեդеլо ղሸб ոшխ λиሚутι нαнтε гиւቪδαрсу ծаψևкреρук ቲփըди ልጆչоξ ιхո ոдыβኂρ тութоጌαц. Γ, օሖазуዩож друςեዮугоδ ихօкразθ ши ռ зօгоρխ. Ескоኟэтեժ ещህկелεпиж ሕутоηሢτ չኬшеպθшесጲ αпраդерεн կዩпрачу оጶև αцոлጡшезοб ኇβ φ иթուዛо յεслуж αጪоκарህዶιч уծагл ըյиφαլуፃу усιፋу слоςеሗаዟ. Ճυг - ուξωրոло էζужешը. Չሊ λቺпэнυно циснеኙе փетοηе. ሆቯшеգቄлих л леքоκ оսоթюстቴ зοгሔ оπըպ лፑнепоթθኚе. Елοпсዴст ամθщи. Πуյаኢи ниጆочጂչос а аሯωρሦζըсв драρевեцωሂ ը и уβем ፐγጵձо стիвюηо ሸ з пс νաբиνосвεр уየяռαቲևдէ жըтυмոщ. Vay Tiền Nhanh Ggads. Pytanie badawcze Jaka jest skuteczność zabiegów przywracających mężczyznom zdolność do erekcji po operacji raka prostaty? Wprowadzenie Wielu mężczyzn po usunięciu prostaty z powodu raka ma problemy z erekcją. Badania sugerują, że przyjmowanie niektórych leków lub stosowanie urządzeń pomagających w erekcji może wpłynąć u mężczyzn na poprawę w szybszym i lepszym powrocie do zdrowia przy regularnym, zaplanowanym stosowaniu (np. codziennie lub dwa razy w tygodniu) w porównaniu ze stosowaniem doraźnym. Nie jest jednak jasne, jaka jest skuteczność tych zabiegów w rzeczywistości. Charakterystyka badań Uwzględniliśmy osiem randomizowanych badań (badania kliniczne, w których osoby są losowo umieszczane w jednej z dwóch lub więcej grup terapeutycznych) obejmujących 1699 uczestników. W pięciu badaniach oceniano przyjmowanie inhibitorów fosfodiesterazy (rodzaj leku) zgodnie z harmonogramem w porównaniu z brakiem leczenia lub placebo (lek pozorowany, nie wywiera efektu). W dwóch badaniach porównano stosowanie inhibitorów fosfodiesterazy przyjmowanych codziennie lub w razie potrzeby. W jednym badaniu porównano codzienne stosowanie inhibitora fosfodiesterazy oraz leku zwanego prostaglandyna E1, który jest aplikowany na czubek penisa jak czopek. Główne wyniki tego przeglądu, które naszym zdaniem były najważniejsze dla mężczyzn, to samoocena erekcji (samoocena potencji), ocena jakości erekcji oparta na specjalistycznym kwestionariuszu erekcji i obecność poważnych działań niepożądanych. Główne wyniki Stwierdziliśmy, że mężczyźni stosujący badane leki zgodnie z harmonogramem, mogli mieć podobną samoocenę erekcji i jakość erekcji (ocenioną na podstawie wypełnionych przez nich kwestionariuszy) w porównaniu z mężczyznami, którzy nie przyjmowali regularnie żadnych leków lub stosowali je w razie potrzeby. Porównywane grupy miały również podobną częstość poważnych skutków ubocznych i podobny wskaźnik rezygnacji z udziału w badaniu przed jego zakończeniem. Jednak jesteśmy bardzo niepewni co do wyciągniętych wniosków. Ze względu na brak danych nie byliśmy w stanie ocenić, czy wyniki te byłyby różne w innych grupach mężczyzn, w zależności od tego, czy chirurg starał się zachować nerwy pomagające w erekcji czy nie, w oparciu o wiek mężczyzn oraz to jak dobrze oceniali swoje erekcje wcześniej. Wiarygodność danych naukowych Jakość danych naukowych w przypadku większości głównych wyników była bardzo niska. Oznacza to, że jesteśmy bardzo niepewni co do wyników sformułowanych w niniejszym przeglądzie. Dalsze badania prawdopodobnie zmienią przedstawione do tłumaczenia: Tłumaczenie: Joanna Zając Redakcja: Małgorzata Kołcz Rak prostaty jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych wśród mężczyzn w naszym kraju. Spowodowane jest to nie tyle problemami w leczeniu, lecz raczej późnym diagnozowaniem związanym z intymnym charakterem problemu. Mężczyźni nierzadko wstydzą się zgłosić do lekarza z objawami łagodnego rozrostu stercza, licząc na poprawę sytuacji. W niektórych sytuacjach przerost prostaty okazuje się jednak spowodowany komórkami nowotworowymi. Wtedy konieczna może okazać się operacja. Z jakimi powikłaniami może wiązać się terapia, a także na czym polega rehabilitacja po zabiegu? Leczenie raka prostaty Wybór terapii zawsze dostosowany jest do konkretnego przypadku – w zależności od stopnia zaawansowania nowotworu, a także jego umiejscowienia i ewentualnych przerzutów oraz estymowanego czasu życia pacjenta. Biorąc pod uwagę wyniki badań diagnostycznych, nowotwór może zostać sklasyfikowany jako: rak prostaty z niskim ryzykiem, rak prostaty pośredniego ryzyka, rak prostaty z wysokim ryzykiem. Rak o niskim ryzyku zwykle nie jest leczony w sposób radykalny, a jedynie obserwowany przez specjalistę. Lekarz, który zauważa rozwój choroby, rozpoczyna odpowiednie leczenie. Radykalne leczenie chirurgiczne wprowadzane jest wtedy, gdy rak pośredniego bądź wysokiego ryzyka umiejscowiony jest wyłącznie w sterczu, bez przerzutów. Wykonywanymi zabiegami są prostatektomia radykalna polegająca na usunięciu gruczołu krokowego, a czasem także węzłów chłonnych. To metoda wykonywana laparoskopowo, poprzez kilka nacięć. Radykalna prostatektomia może być wykonywana także z dostępu załonowego, poprzez nacięcie powłok brzusznych. Jednak operacja laparoskopowa jest znacznie mniej inwazyjna i może pozwolić na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań. Jeśli pacjent nie klasyfikuje się do leczenia operacyjnego, na przykład z powodu nowotworu naciekającego i z przerzutami, stosowana jest metoda hormonalna. Operacyjne leczenie raka prostaty najczęściej jest łączone z radioterapią – napromieniowaniem bądź brachyterapią, czyli wprowadzeniem radioizotopu do gruczołu stercza. To metody stosowane przy raku z wysokim ryzykiem. Powikłania po operacji prostaty Radykalna prostatektomia nadal jest jednak najczęstszą metodą leczenia raka prostaty. Wielu pacjentów nie zdaje sobie jednak sprawy, że operacja to nie koniec terapii. Pozostaje jeszcze rehabilitacja, która ma na celu zmniejszenie występujących powikłań. Nietrzymanie moczu po operacji prostaty Nietrzymanie moczu jest jednym z najczęściej występujących powikłań po radykalnej prostatektomii. Występuje ono właściwie u wszystkich mężczyzn, którzy przeszli operacyjny zabieg usunięcia prostaty, jednak pojawia się także u osób po naświetlaniach. W trakcie operacji dochodzi bowiem do uszkodzenia aparatu zwieraczowego cewki, który odpowiada za utrzymanie moczu w pęcherzu a także do osłabienia mięśni dna miednicy. W zależności od uszkodzenia można zauważyć mimowolny wyciek kilku kropli moczu bądź nawet całkowitą niezdolność do utrzymania zawartości pęcherza. Do popuszczania moczu dochodzi zwykle w sytuacjach, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej – podczas śmiechu, kaszlu, kichania czy wysiłku. Mamy wtedy do czynienia z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Wyciek następuje bez ostrzeżenia, parcie na pęcherz nie jest odczuwalne. Może to zwiększać poczucie bezsilności u chorego, który po trudnej operacji nadal musi borykać się z jej konsekwencjami. Należy jednak podkreślić, iż większość pacjentów wraca do zdrowia po 6-12 miesiącach od operacji. Z czasem stan osłabionych mięśni dna miednicy poprawia się, jednak aby wspierać ich powrót do zdrowia konieczna jest rehabilitacja. Mężczyźni z problemem nietrzymania moczu powinni także pamiętać o utrzymaniu odpowiedniej higieny, która pozwala na zwiększenie komfortu i łatwiejszy powrót do codziennego życia. Umożliwiają to przede wszystkim wkładki urologiczne dla mężczyzn, które chronią przed wilgocią, co zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji intymnych. Dodatkowo, dzięki zawartości superabsorbentu, neutralizują nieprzyjemny zapach amoniaku, będący jedną z przyczyn wycofania się z życia społecznego osób z nietrzymaniem moczu. Wkładki urologiczne są dyskretne i wygodne, przyklejane do bielizny, co zmniejsza wstyd nierzadko związany z noszeniem wyrobów chłonnych. Zaburzenia erekcji po operacji prostaty Operacja prostaty jest dla mężczyzn niezwykle kłopotliwa także przez wzgląd na lęk przed utratą zdrowia seksualnego – możliwości osiągnięcia erekcji. Problemy w tej kwestii związane są z uszkodzeniem nerwów, które odpowiedzialne są za wzwód prącia i jego utrzymanie. Nerwy kontrolujące erekcję przebiegają bowiem bardzo blisko stercza, dlatego istnieje duże ryzyko czasowej bądź trwałej impotencji. Odzyskanie zdolności seksualnej po radykalnej prostatektomii może potrwać miesiące bądź lata. W sytuacji, w której zdolność do utrzymania erekcji powraca, możliwe jest osiągnięcie orgazmu, jednak bez wytrysku. Dlatego też po operacji usunięcia prostaty niemożliwe jest stanie się biologicznym ojcem. W celu poprawienia stanu zdrowia osoby po operacji radykalnej prostatektomii konieczne jest przeprowadzenie rehabilitacji. Rehabilitacja po usunięciu prostaty Rehabilitacja po operacji usunięcia stercza umożliwia znaczną poprawę zdrowia i komfortu życia chorego – przede wszystkim wpływa na redukcję problemu nietrzymania moczu, a także może prowadzić do regeneracji nerwów odpowiadających za utrzymanie erekcji. Rehabilitacja rozpoczyna się najczęściej cztery tygodnie po wykonaniu zabiegu. Umożliwia poprawne lokalizowanie mięśni dna miednicy i efektywne ćwiczenie ich pod okiem fizjoterapeutów. Początkowo ćwiczenia odbywają się na leżąco, jednak z czasem można wykonywać je także w pozycji siedzącej czy na stojąco. Ćwiczenia mięśni Kegla pozwalają na szybsze przywrócenie prawidłowej pracy zwieracza cewki. Należy wykonywać je każdego dnia, kilka razy dziennie – regularność jest w tej kwestii niezwykle istotna. Po kilku tygodniach treningu można zauważyć niewielką poprawę, która jest najlepszą motywacją. W trakcie ćwiczeń może dojść także do mimowolnego wycieku moczu, dlatego w tym czasie także należy zabezpieczać się wkładkami urologicznymi dla mężczyzn. Rehabilitacja ma także na celu poprawę życia seksualnego osoby po zabiegu. Wspierają regenerację nerwów odpowiedzialnych za utrzymanie erekcji, a także pomagają w utrzymaniu prawidłowej czynności mięśni i naczyń krwionośnych. Czas rehabilitacji po usunięciu prostaty zależny jest od stanu zdrowia osoby po zabiegu. Jednak, jak wspominaliśmy, pełne pozbycie się nietrzymania moczu ustępuje najczęściej maksymalnie po 12 miesiącach. W przypadku problemów z erekcją kwestia jest zależna od stopnia uszkodzenia nerwów. Nie zmienia to jednak faktu, że rehabilitacja ma bardzo pozytywny wpływ zarówno na zdrowie fizyczne jak i psychiczne chorego. Operacja prostaty może być koniecznym zabiegiem po wykryciu nowotworu stercza. Jednak nie oznacza ona wyroku. Odsetek przeżywalności jest niezwykle wysoki, wynosi prawie 99% po 5 latach. Jednak zabieg wiąże się także z powikłaniami, które utrudniają życie i zmniejszają jego komfort. Dlatego tak istotne jest, by nie rezygnować z rehabilitacji, która zwiększa szansę na szybsze wyzdrowienie. Szanowny Panie, przed wizytą dobrze jest oznaczyć poziom morfologii i PSA. Do jej zainteresowań medycznych należy anestezjologia i intensywna terapia, radiologia, ginekologia, medycyna rodzinna, a także medycyna ratunkowa. Pytanie nadesłane do redakcji Witam! Jestem po zabiegu radykalnego usunięcia raka prostaty metodą laparoskopową. Jak szybko mógłbym wrócić do ćwiczeń fizycznych? (przed operacją aktywnie uprawiałem sport). W szczególności interesuje mnie jak szybko mógłbym zacząć biegać i podjąć ćwiczenia siłowe (kulturystyka). Dodatkowo chciałbym również zapytać, jak szybko należy zbadać kontrolnie PSA. Dziękuję z góry za odpowiedź. Odpowiedział dr n. med. Robert Drabczyk specjalista chorób wewnętrznych nefrolog Oddział Nefrologii i Stacja Dializ Szpital Wojewódzki, Bielsko-Biała Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego antygen PSA powinien być niewykrywalny we krwi 6 tygodni po skutecznej radykalnej prostatektomii. Utrzymujące się zwiększone stężenie PSA oznacza, że pozostała pewna ilość tkanki produkującej PSA. Do zwykłej, codziennej aktywności można wrócić bardzo szybko i ograniczeniem jest tylko ból pooperacyjny. Z pytaniem „kiedy i w jakim zakresie można podjąć ćwiczenia fizyczne” należy zwrócić się do swojego urologa. - Rehabilitacja onkologiczna ma na celu niedopuszczenie do powikłań leczenia chirurgicznego i systemowego. Powinna ją cechować powszechność, wczesny początek, ciągłość i długofalowość, a także integralność z każdą sferą życia pacjenta - mówi mgr Renata Bulanda. Mgr Renata Bulanda – absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego, pracownik na Oddziale Klinicznym Chirurgii Ogólnej, Onkologii i Gastroenterologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Członek Zespołu Breast Unit w Uniwersyteckim Centrum Leczenia Chorób Piersi Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Katarzyna Sajboth-Data: Rehabilitacja medyczna to kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej psychicznie lub fizycznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności oraz zdolności do pracy i uczestniczenia w życiu społecznym. Jaki jest specyficzny cel rehabilitacji pooperacyjnej po leczeniu z powodu raka piersi? Renata Bulanda: Jest ona niezbędną częścią procesu terapeutycznego. Ponadto uważam, że należałoby tę definicję uzupełnić o aspekt prewencyjny – rehabilitacja onkologiczna ma na celu niedopuszczenie do powikłań leczenia chirurgicznego i systemowego. Powinna ją cechować powszechność, wczesny początek, ciągłość i długofalowość, a także integralność z każdą sferą życia pacjenta. To znaczy? Jak wiadomo, szaleństwem jest oczekiwanie nowych rezultatów, gdy powiela się wciąż te same działania. Dlatego warto zmienić półkę z kosmetykami, sposób jedzenia, zmienić chemiczne środki czystości, sposób spędzania wolnego czasu czy nastawienie do innych – na tym polega rehabilitacja holistyczna i tylko ona jest w pełni skuteczna. Z badań epidemiologicznych jednoznacznie wynika, że styl życia wpływa na zachorowalność na nowotwory. Należy go zatem przekształcać, a im wolniej wprowadza się zmiany – tym są one trwalsze. Wiele codziennych zasad, które wprowadzi się w życie po operacji, pozwoli zminimalizować wystąpienie powikłań po leczeniu, takich jak np. obrzęk limfatyczny. Ponadto taka samodyscyplina poprawia nie tylko fizyczny stan pacjentki, ale daje jej poczucie, że ma wpływ na swoją codzienność. Czy takiej rehabilitacji potrzebują zarówno pacjentki po leczeniu oszczędzającym, jak i po mastektomii? Obrzęk limfatyczny może wystąpić zarówno po leczeniu oszczędzającym z równoczesną limfadenektomią, jak i po mastektomii z limfadenektomią, zatem pacjentki poddane tym zabiegom zdecydowanie potrzebują rehabilitacji. Co więcej, nawet jeśli nie zostały usunięte węzły chłonne, skutkiem zabiegu chirurgicznego jest blizna, która może powodować ograniczenie ruchomości w barku. Wówczas celem rehabilitacji jest utrzymanie pełnego zakresu ruchu. Rehabilitacja powinna być rozpoczęta wcześnie po zabiegu – kiedy i dlaczego jest to tak ważne? Pacjentka przebywa w szpitalu bardzo krótko. W pierwszej dobie jest przyjmowana i operowana, a w drugiej obserwowana. Przychodzę do niej wówczas, ale zdaję sobie sprawę, że to dla niej bardzo trudny czas i rozmowa jest często niemożliwa. Ona cierpi fizycznie i psychicznie. Odczuwa ból w operowanym miejscu, a także analizuje to, co się wydarzyło i rozmyśla o tym, co będzie dalej. Staram się z nią przeprowadzić ćwiczenia oddechowe i bierne. Uruchamiam jej rękę także po to, żeby pokazać, że może nią bezpiecznie poruszać. Odruch większości chorych jest taki, żeby po zabiegu ściśle przywodzić kończynę do tułowia i tak ją utrzymywać. Tymczasem to asekuracyjne ułożenie nie wpływa korzystnie na proces zdrowienia. Każdej z pacjentek zostawiam swoje materiały edukacyjne, żeby mogły do nich wrócić i odszukać mnie, gdy będę im potrzebna. W trzeciej dobie następuje zmiana opatrunku i wypis do domu. Gdzie wówczas kieruje się pacjentkę? W Krakowie funkcjonują jedynie oddziały, które leczą powstały obrzęk, jednak brak jest ośrodka zajmującego się profilaktyką przeciwobrzękową. Zdarzyło się pacjentkom słyszeć od lekarzy zdanie typu: „Skoro ma Pani wycięte węzły chłonne, to musi mieć obrzęk, bo gdzie ma się ta limfa podziać?”, ale to nieprawda. Dzięki właściwej profilaktyce można uniknąć obrzęku, a nawet w początkowej fazie da się wiele zrobić, by się nie rozwijał i aby go zlikwidować. Niestety zdarza się i tak, o czym mówią mi pacjentki, że kieruje się je do poradni leczenia obrzęku, mimo że go nie mają. Trafiają tam niejako „z marszu”, w myśl wyżej przywołanej opinii. Na nieszczęście, w sytuacji wycięcia węzłów chłonnych i ubrania w odzież kompresyjną kończyny górnej (która nie nosi znamion obrzęku) powoduje się znaczne szkody w stanie zdrowia pacjentki. Wszystko, co uciska rękę, np. ciasne bransoletki, zegarek, ubrania z obcisłymi rękawkami, a co dopiero odzież kompresyjna – może wywołać obrzęk, a nie zapobiec mu. Zakładanie odzieży kompresyjnej jest zasadne tylko w przypadku leczenia obrzęku. Jakich jeszcze błędów powinno się unikać? Zetknęłam się z materiałami edukacyjnymi dla kobiet po leczeniu raka piersi, które podawały błędne informacje i mogły zaszkodzić chorym. Dotyczyły one choćby samego ułożenia kończyny podczas automasażu. Pacjentka nie powinna mieć opuszczonej kończyny i zgiętej ręki w nadgarstku, bo to utrudnia przepływ limfy. Masaż zaczynamy od klatki piersiowej, a nie od dłoni. Skóra w tej okolicy też wymaga specyficznej higieny, ponieważ staje się dystroficzna i się łuszczy, musi więc być nawilżana i odżywiana odpowiednimi preparatami, ale bez parabenów. Jak długo po zabiegu należy odczekać, by rozpocząć ćwiczenia? Najlepiej rozpocząć od ćwiczeń samowspomaganych, które polegają np. na unoszeniu drążka równocześnie ręką „chorą” i „zdrową”. One pomagają rozruszać tę stronę ciała, którą operowano, i z łatwością można je wykonywać w domu. Każdą pacjentkę uczę ćwiczeń, przeprowadzając je razem z nią, aby wiedziała, jak należy je wykonywać samodzielnie. Kiedy rekonwalescentka uzyska pełen zakres ruchu, a jej organizm odzyska nieco siły, może przystąpić do wykonywania urozmaiconych ćwiczeń. Powinna jednak pamiętać o tym, żeby nie przegrzewać mięśni, bo może to doprowadzić do obrzęku limfatycznego. Trzeba ćwiczyć krótko, ale często. Pomocny jest też kinezjotaping, czyli metoda plastrowania, która podnosi skórę nadpowięziowo i wspomaga przepływ limfy śródmiąższowo w okolice drożnych węzłów chłonnych. Te wszystkie zabiegi prowadzą do wytworzenia nowych kapilarów limfatycznych. Czy pacjentki mogą się starać o wyjazd do sanatorium? Większość pacjentek stara się o pobyt w sanatorium nie ze względu na chorobę nowotworową, ale z powodu towarzyszących jej dolegliwości, np. bólu kręgosłupa. Jednak często ich wnioski są odrzucane właśnie z powodu ich zasadniczej choroby, ponieważ uniemożliwia ona udział w wielu zabiegach, a leczenie sanatoryjne w przypadku raka piersi może być podjęte dopiero rok po zakończeniu leczenia. Szkoda, bo nadal pozostają różne aktywności, które pacjentki mogłyby podejmować, jak choćby zajęcia ruchowe na sali gimnastycznej, pływanie na basenie, uprawianie nordic walking czy poddawanie się manualnemu drenażowi limfatycznemu. Co więcej, w miejscowościach sanatoryjnych korzystnie działa już sama klimatoterapia, a w sanatorium – rozmowa z psychologiem lub możliwość konsultacji z dietetykiem w celu ustalenia właściwej diety. Pacjentki po leczeniu onkologicznym mają obawy przed pójściem na basen. Czy stanowi on jakieś zagrożenie? Kiedy rana jest zagojona, pacjentka może śmiało popływać. Oczywiście zaraz po leczeniu musi najpierw nabyć trochę odporności, bo przebywanie w wodzie może doprowadzić do zakażeń. Moim pacjentkom polecam też korzystanie z tamponów probiotycznych z kwasem mlekowym, które dodatkowo je chronią. Czy pacjentka w trakcie radioterapii i chemioterapii może kontynuować rehabilitację? W czasie chemioterapii pacjentka może się źle czuć, powinna odpoczywać. Jednak gdy poczuje się dobrze, zdecydowanie powinna wrócić do codziennego ćwiczenia. Natomiast skutkiem radioterapii może być obrzęk limfatyczny. Aby do niego nie dopuścić, niezbędna jest rehabilitacja. Swoim pacjentkom pomaga Pani również w rekonwalescencji skóry uszkodzonej wskutek radioterapii – w jaki sposób? Najbardziej na promieniowanie narażona jest skóra. W aptekach dostępny jest preparat chroniący skórę podczas naświetlania i po nim. Zaproponowałam pacjentkom stosowanie go przed naświetlaniem. Obecnie moje pacjentki nanoszą go na miejsca, które będą naświetlane już miesiąc przed planowaną radioterapią. Dodatkowo używają jakiegokolwiek żelu zawierającego rutynę. Rezultaty tych działań są znakomite. Czy rozmasowywanie blizny pooperacyjnej maścią z silikonem jest pomocne? Jest konieczne. Głównym celem masażu jest tzw. mobilizacja blizny, czyli jej uelastycznienie, żeby nie powstały „zrosty” z powięzią, co może utrudniać odwodzenie kończyny. To ważne także ze względu na ewentualne plany rekonstrukcji piersi. Są też metody mobilizacji blizny, takie jak przeszczepienie tłuszczu lub zastosowanie lasera frakcyjnego CO2. Wiele kobiet po zabiegach boi się dotknąć zoperowanej piersi. Podobną niechęć wykazują wobec patrzenia w lustro. Podczas wizyt u mnie w gabinecie oswajają się z widokiem swojego zmienionego ciała i uczą się, jakiego dotyku potrzebuje. Po operacjach tego typu cierpi cała sfera intymności kobiety, a to wpływa na jej poczucie własnej wartości, atrakcyjności, a także na jej relacje z innymi. Dlatego tak ważne są również konsultacje z psychologiem, z których nasze pacjentki chętnie korzystają. Jaka jest zależność między rehabilitacją a rodzajem rekonstrukcji piersi? O rodzaju rekonstrukcji rozmawia się z pacjentką, ale pewne jej warianty nie są możliwe z powodu podjętego wcześniej leczenia systemowego, np. radioterapii. Również decyzję o czasie rekonstrukcji podejmuje się w zależności od indywidualnej historii choroby. Natomiast rodzaj odtworzenia piersi rzeczywiście wpływa na metody rehabilitacji. Jeśli dokonujemy tego metodą rekonstrukcji uszypułowanym poprzecznym płatem brzusznym na mięśniu prostym brzucha (tzw. TRAM), pacjentka nie może przez 7 dni po zabiegu ułożyć ciała tak, aby między tułowiem a udami tworzył się kąt prosty. Kiedy leży, powinna mieć podkurczone nogi, jeśli usiądzie, powinna pochylić do przodu tułów, aby z udami tworzył kąt ostry. Jednej z pacjentek, u której zastosowano tę metodę, nikt o tym nie powiedział. Czując się dobrze, przyleciała z innego miasta do Krakowa w piątej dobie po zabiegu. Konsekwencją tego był ból, a następnie 2 operacje przepukliny. Zabiegi rekonstrukcji i symetryzacji wykonuje się w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, a refunduje je NFZ. Rekonstruuje się tam brodawki, wykonuje tatuaże otoczki. Efekty tego są piękne. Jaki sprzęt rehabilitacyjny może być pomocny i bezpieczny? Niektóre pacjentki sięgają po elektryczne aparaty do masażu, jednak odradzam im tego typu sprzęty, ponieważ mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Dobrym pomysłem są podwieszki do ćwiczeń w odciążeniu, rower stacjonarny lub klin, który wymusza elewację kończyny górnej do automasażu limfatycznego. Wszystko to pacjentka może zainstalować w domu. Jakie są konsekwencje braku rehabilitacji po leczeniu onkologicznym? Leczenie onkologiczne jest nierzadko okaleczające. Człowiek staje się kaleką. Trafiające do mnie pacjentki dziwią się, że czuły się w miarę dobrze przez półtora roku po operacji i nagle pojawił się u nich obrzęk. Wyjaśniam im wtedy, że przez cały ten czas rozrastała się blizna, ponieważ nie była poddawana rehabilitacji. Ponadto nieodpowiedni ucisk, przeciążające ćwiczenia lub inne szkodliwe działania sprzyjały powstawaniu obrzęku limfatycznego. A w jego konsekwencji zanikają mięśnie, percepcja czy chwyt pęsetowy. Dlatego konieczna jest stała i długotrwała rehabilitacja. Czy rehabilitacja to tylko ćwiczenia? Mam 22-letnią pacjentkę z rozsiewem do płuc, kości, wątroby, jajników. Podczas ćwiczeń opowiada o tym, co by chciała robić w życiu. W czasie rehabilitacji dużo się z pacjentem rozmawia, czasem to jest trudniejsze niż same ćwiczenia, ale równie potrzebne. Często powtarzam to swoim studentom. Kiedyś byłam u pacjenta przez 5 godzin, bardzo nie chciał, żebym wychodziła. Zagadywał, dopytywał, zatrzymywał. To było zimą. Gdy się ostatecznie żegnaliśmy, powiedział jeszcze: „A wiosna będzie taka piękna”. Zmarł niedługo po naszym spotkaniu. I choć wyszłam od niego bardzo zmęczona, miałam poczucie, że zrobiłam coś dobrego dla tego pacjenta. Uważam, że na tym polega rehabilitacja – na indywidualnym podejściu do pacjenta i jego specyficznej sytuacji, a nie na mechanicznym powtarzaniu określonych ruchów. CHOROBY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH Choroby nerek i układu moczowego mogą przez pewien okres przebiegać całkowicie bezobjawowo. Do często występujących schorzeń tych narządów należą kamica nerkowa, choroby miedniczki, kłębuszków nerkowych czy zapalenia nerek oraz dróg moczowych. W przypadku rozpoznania zaburzeń w funkcjonowaniu tych organów, poza leczeniem farmakologicznym, niezwykle pomocne okazuje się leczenie uzdrowiskowe w chorobach układu moczowego, które udostępniają specjalistyczne sanatoria urologiczne. Sanatorium urologiczne: Dlaczego warto? W sanatoriach urologicznych, należących do Polskiej Grupy Uzdrowisk, wspieramy leczenie schorzeń układu wydalniczego, kamicy nerkowej, przewlekłego kłębuszkowego zapalenia nerek, przewlekłej niewydolności czy zapaleń nerek i dróg moczowych. Otaczamy specjalistyczną opieką pacjentów po operacjach wad wrodzonych nerek, usunięciu lub przeszczepie nerki oraz w stanach po zatruciach z objawami uszkodzenia nerek. W sanatorium urologicznym PGU, leczeniu uzdrowiskowemu w chorobach układu moczowego mogą poddać się również osoby cierpiące na skazę moczanową, zaburzenia neurogenne pęcherza moczowego czy wysiłkowe nietrzymanie moczu. Sanatorium urologiczne i leczenie prostaty W sanatorium urologicznym PGU w Cieplicach-Zdroju na Dolnym Śląsku oferujemy specjalne pakiety pobytowe, pomocne w leczeniu gruczołu, jakim jest prostata. W naszym uzdrowisku pomoc mogą znaleźć pacjenci ze stanami zapalnymi prostaty, gruczolakiem prostaty, a także osoby chorujące na nerwice płciowe. W myślą o mężczyznach, cierpiących na choroby stercza, tworzymy indywidualne programy prozdrowotne, które wykorzystują sprawdzone metody leczenia uzdrowiskowego w chorobach układu moczowego. W ramach profilu leczone są następujące schorzenia: stany po operacjach wad wrodzonych nerek oraz po usunięciu nerki; stany po przeszczepie nerek ze stabilną czynnością przeszczepu bez powikłań ogólnoustrojowych; stany po przebytych ostrych cewkowo-śródmiąższowych zapaleniach nerek leczonych szpitalnie w okresie do 12 miesięcy od przebytego zapalenia; przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek w okresie początkowym mało zaawansowanym - w okresie remisji; zwyrodnienie torbielowate nerek; stany po zatruciach z objawami uszkodzenia nerek; zespół nerczycowy w początkowym okresie bez obrzęków, nadciśnienia; przewlekła niewydolność nerek; stany po operacjach na drogach moczowych w okresie do 12 miesięcy od przebytej operacji; przewlekłe nieswoiste zapalenie nerek i dróg moczowych; kamica nerkowa lub moczowodowa nawrotowa (niewymagająca interwencji chirurgicznej); stany po operacyjnym usunięciu złogów w drogach moczowych oraz po zabiegach rozkruszania kamieni, w okresie do 12 miesięcy od przebytego zabiegu; skaza moczanowa; stany po zatruciach z objawami uszkodzenia nerek; wysiłkowe nietrzymanie moczu; przewlekły nieswoisty stan zapalny gruczołu krokowego o charakterze nawrotowym; gruczolak stercza, początkowe stadium (bez zalegania moczu w pęcherzu); nerwice płciowe; zaburzenia neurogenne pęcherza moczowego; stany po samoistnym wydaleniu kamienia. Uzdrowiska zajmujące się leczeniem tych schorzeń: Cieplice Pakiety dedykowane chorobom nerek i układu moczowego: Pobyt VIP - 2-24 dni / od 460 zł /osoba/noc - Uzdrowisko Cieplice Zdrowie dla Seniora 7 noclegów - 8 dni / od 1 436 zł /osoba - Uzdrowisko Cieplice Zdrowie dla Seniora 14 noclegów - 15 dni / od 2 610 zł /osoba - Uzdrowisko Cieplice Zdrowie dla Seniora 21 noclegów - 22 dni / od 3 986 zł /osoba - Uzdrowisko Cieplice

czy pacjent ma prawo do sanatorium po operacji prostaty